کیهان پر از موجودات فضایی (قسمت اول)
به نظر می رسد که سیاره های خاکی خارج از منظومه ی شمسی ما نه چندان سرد و نه چندان گرم، بلکه دارای دمای مناسب برای میزبانی حیات باشند.این موضوع مانند لیستی از فاکتور های ساده به نظر می رسد ، اما پیدا کردن سیاره ای که تمام مشخصات لازم را در بر گیرد، دهه هاست که ذهن ستاره شناسان را به خود مشغول کرده است .سیاره ای که در فاصله ای مناسب به دور ستاره ی خود می چرخد ، فاصله ای که آب سطح آن را نه به صورت بخار یا یخ بلکه به صورت مایع حفظ کند.
در حال حاضر این موضوع روز به روز واضح تر میشود که مسئله ی پیدا کردن آنچه یک سیاره را قابل سکونت می کند، به سادگی پیدا کردن آن سیاره نیست.
فاکتور های زیادی از قبیل جرم ، اتمسفر ، ترکیب سیاره و مدار چرخش آن به دور نزدیک ترین ستاره ی میزبان از جمله مواردی هستند که همگی بر قابلیت توان نگه داری آب مایع که عنصری اساسی برای حیات است ، تاثیر می گزارند.
ستاره شناسان با کشف سیاره های جدید و شبیه سازی های کامپیوتری به این حقیقت دست یافتند آب و حیات ممکن است در بسیاری از سیستم هایی که سیاره ها در آن موقعیت بسیار متفاوتی با زمین دارند وجود داشته باشد.این بدین معناست که در کیهان چیزی بیش از آنچه که انسان تاکنون تصور می کرده ، سیاره های قابل سکون وجود دارد .
مطمئنا فاصله ی این سیاره از نزدیک ترین ستاره ی میزبان ، مشخصه ی مهمی است.در منظومه ی خورشیدی ما ، ونوس (زهره) مثال خوبی از سیاره ای است که نسبت به ستاره ی خود فاصله ی کمی دارد.ونوس تنها 28% از زمین به خورشید نزدیک تر است اما سطح آن دارای دمای فوق العاده ای (حدود 460ٌ)سانتی گراد است. دمایی که سرب در آن به راحتی ذوب می شود. هم چنین این دما در زیر لایه ای ضخیم از کربن دی اکسید موجود در اتمسفر که غلظت آن 90 برابر غلضت کربن دی اکسید در زمین است مسدود شده است.
اگر زمین را در مدار ونوس قرار دهیم مسلما دیگر به شکل کنونی خود باقی نخواهد ماند. تششعات زیاد رادیو اکتیو که از خورشید ساتع می شوند ، باعث تبخیر آب اقیانوس ها و در نهایت افزایش بخار آب در اتمسفر خواهد شد. از این رو که بخار آب گازی گلخانه ای است ، وجود بیش از حد این گاز در اتمسفر موجب به وجود آمدن اثر گلخانه ای و افزایش دمای سطح زمین می شود . به دنبال اثر گلخانه ای تبخیر بیش تری صورت می گیرد ، تا جایی که سطح سیاره ی ما چنان داغ خواهد شد که در آن آب اقیانوس ها به جوش می آیند. از سوی دیگر آب بر روی سیاره ای که از ستاره ی خود فاصله ی زیادی دارد ( مانند مریخ ) به سادگی منجمد می شود.
با این حال در سال 1993 پزوهشی به وسیله ی جیمز کستینگ از دانشگاه پنسوئلا نشان داد که حتی در منظومه ی خورشیدی ما مشخصه هایی که یک سیاره را قابل سکون می نمایند ، تنها بر فاصله ی آن از خورشید پایه گذاری نشده اند . بلکه این موضوع از سوی دیگر به جریان هایی که از خورشید ساتع می شوند نیز بستگی دارد.
کستینگ به این حقیقت شگفت انگیز دست یافت که اگر زمین تنها 5% به خورشید نزدیک تر بود دچار سرنوشت ونوس می شد ، و اگر تنها 5% از خورشید دور تر بود تنها قادر بود 7/1 مسیر خود را تا قبل از یخ زدن بپیماید .
اگر مریخ در منظومه ی ما(( کلید طلایی )) است ، پس چرا نمی تواند میزبان فضایی ها باشد ؟!
جواب این سوال را می توان در چگونگی تاثیر جرم یک سیاره بر توانا یی آن در نگه داری اتمسفر مناسب حیات پیدا کرد . در زمین ، چرخه ی کربن مانند ترموستاتی کار می کند که آب و هوای زمین را برای ادامه ی حیات مناسب می سازد . فعاایت های آتش فشانی ، موجب تولید گاز کربن دی اکسید شده. که خود موجب اثر گلخانه ای، تبخیر آب و بارش باران میشود( چرخه ی آب ) . باران این مواد معدنی کربن دار را از سنگ های سطح زمین می شوید و به دریا ها می برد . در نهایت این مواد معدنی به اعماق زمین رفته و در آن جا رسوب می کنند.
این تعادل در بین تولید و پاک شدن کربن دی اکسید کمک کرده است تا آب و هوای کره ی زمین از 4 میلیارد سال گذشته ثابت باقی بماند.
مریخ به دلیل اندازه ی نسبتا کوچک خود ( حدودا نصف زمین ) دمای درونی خود را به سرعت از دست می دهد . در نتیجه فعالیت های آتش فشانی که برای تامین کربن دی اکسید اتمسفر لازم هستند کاهش می یابند.
از سوی دیگر گرانش ضعیف آن به اتمسفر سیاره اجازه می دهد که از سطح آن جدا شده و درون فضا شناور شود.از این رو کربن دی اکسید کمی در سطح مریخ برای گرم کردن سیاره تا حدی که قادر به نگه داری آب مایع باشد وجود دارد.
در این بخش فاکتور هایی از قبیل فاصله ی سیاره از ستاره ی میزبان ، اتمسفر و جرم را مورد بررسی قرار دادیم.حال این سوال پیش می آید که آیا موارد نام برده تنها فاکتور های اساسی ما برای جست و جوی حیات هستند؟ آیا سیاره ای که این خصوصیات را در بر گیرد لقب ((کلید طلایی)) را به خود اختصاص خواهد داد ؟ در قسمت دوم به بررسی این سوال ها و جواب های شگفت انگیز دانشمندان می پردازیم. با ما همراه باشید.
آیا 2012 پایان جهان خواهد بود؟ روزی که درآن به دلیل وقوع یکی از حوادث طبیعی مانند برخورد یک سیارک به زمین همه انسان ها در سرار جهان خواهند مرد و حیات بر روی زمین از بین خواهد رفت؟ بدون شک نخستین جوابی که به ذهن بسیاری از ما خطور خواهد کرد "خیر" خواهد بود. پایان دنیا در این سال غیرممکن است.
اما از کجا اینقدر مطمئنیم؟ چطور می دانیم که این اتفاق هرگز نخواهد افتاد؟ ما با اطمینان از اینکه همیشه کسانی هستند که بیش از ما به برسی چنین مسائلی می پردازند و اگر روزی قرار بر این باشد که چنین اتفاقی بیافتد حتماً جلوی آن را خواهند گرفت به سادگی از آن گذشته و چنین مسائلی را غیرممکن اعلام میکنیم. اما آیا تاکنون به این موضوع فکر کرده اید که اگر این موضوع حقیقت داشته باشد، به بسیاری از دلایل جوامع و دولت ها از بیان آن خودداری خواهند کرد!؟ آیا میدانید که چنین پروسه ای در طول حیات سیارات کاملاً طبیعی بوده و بارها اتفاق افتاده می افتد؟ تاکنون توجه کرده اید که از مهمترین دلایل انقراض دایناسورها یکی از همین حوادث طبیعی بوده است؟
شاید یکی از مشکلات اساسی بسیاری از انسان ها همین موضوع باشد! البته نه سال 2012. بلکه برخورد سطحی و بی توجهی به بسیاری از اتفاقاتی که روزانه در پیرامون آنها در حال وقوع است. عده زیادی بر پایان دنیا در سال 2012 اعتقاد دارند . بد نیست تا پیش از هرگونه پاسخی مبنی بر قبول یا رد این نظریه نتایج تحقیقات ناسا که در زیر ارائه شده را نیز در ارتباط با این سال بدانید. قضاوت اینکه آیا 2012 یا 2020 پایان دنیا است یا خیر با شما !
آیا Y2K را به خاطر می آورید؟ به خاطر برنامه ریزی موثر و تحلیل های دقیق و موفقیت آمیز ، این سال بدون ناله و شیون زیادی آمد و رفت. گذشته از اثرات ویژه و احساس برانگیز 21 دسامبر 2012، آن روز پایان دنیا نخواهد بود.
2012 نیز همانند Y2K مورد تحلیل و بررسی قرار گرفته است . برخلاف برخی از عقاید عمومی موجود، پشت پرده پایان دنیا به سرعت آشکار شد. دانشمندان ناسا به سوالات مختلفی که درباره 2012 پرسیده شده پاسخ گفته اند که در ذیل آورده شده است.
سوال: آیا در 2012 تهدیدی برای زمین وجود دارد یا خیر؟ بسیاری از وب سایت ها می گویند که دنیا در دسامبر 2012 پایان خواهد یافت.
جواب: در 2012 هیچ اتفاق بدی برای زمین رخ نخواهد داد. سیاره مان برای بیش از 4 میلیارد سال به خوبی به حیات خود ادامه خواهد داد. دانشمندان مشهوری در سراسر دنیا تایید کرده اند که در 2012 هیچ تهدیدی برای زمین وجود نخواهد داشت.
سوال: منشاء این پیش بینی که جهان در 2012 پایان خواهد یافت از کجاست؟
جواب: داستان از اینجا شروع شد که نیبرو (Nibiru) به سمت زمین در حرکت است. نیبیرو یک سیاره فرضی است که توسط سامریانز عنوان شد. این حادثه اساساً برای ماه می 2003 پیش بینی شده بود اما وقتی در آن تاریخ هیچ اتفاقی نیفتاد، روز رستاخیز به دسامبر 2012 تغییر یافت. این دو افسانه با پایان دوره ها در تقویم باستانی مایان (Mayan) مصادف با انقلاب زمستانی (winter solstice) 2012 همزمان شده. از اینرو روز رستاخیز را مصادف با 21 دسامبر 2012 دانستند.
سوال: آیا تقویم مایان در 21 دسامبر 2012 پایان می یابد؟
جواب: درست مثل تقویمی که به دیوار آشپزخانه تان آویزان کرده اید و در آن هیچ روزی بعد از 31 دسامیر مشخص نشده، در تقویم مایان نیز هیچ موردی برای روز 21 دسامبر 2012 تعیین نشده. در این تاریخ دوره طولانی مدت مایان پایان می یابد. اما پس از آن _ درست مثل تقویم شما که دوباره در تاریخ 1 ژانویه شروع می شود_ در تقویم مایان نیز دوره طولانی مدت بعدی شروع می شود.
سوال: آیا پدیده ای مثل یک برخورد عظیم اتفاق خواهد افتاد؟
جواب: در دهه بعدی هیچ برخورری اتفاق نخواهد افتاد، زمین در 2012 با هیچ جرم آسمانی برخورد نخواهد کرد، حتی اگر برخوردی هم وجود داشته باشد اثرات آن بر روی زمین بسیار ناچیز خواهد بود. زمین و خورشید در ماه دسامبر تقریباً در مرکز کهکشان راه شیری قرار میگیرند و این پدیده ای است که به طور سالانه اتفاق می افتد.
دان یومانس (Don Yeomans) دانشمند محقق ارشد ناسا می گوید: "ظاهراً علاقه و توجه زیادی نسبت به اجرام آسمانی، موقعیت و مسیر حرکت آنها در پایان سال 2012 وجود دارد. من عاشق یک کتاب خوب یا یک فیلم مثل the next guy هستم، اما اجرام پرنده در فضای خیالی، تلوزیون و فیلم ها پایه علمی ندارند. حتی اخبار جعلی از ناسا نیز در آنها دیده می شود..."
سوال: آیا یک سیاره یا کوتوله قهوه ای (brown dwarf) بنام نیبیرو (Nibiru) یا سیاره ایکس (Planet X) یا اریس (Eris) وجود دارد که در حال نزدیک شدن به زمین و تهدید آن باشد؟
جواب: نیبیرو و داستان های دیگر درباره سیارات متمرد یک برنامه و شوخی اینترنتی بیش نیست و پایه و اساس واقعی ندارد. اگر نیبیرو و سیاره ایکس واقعی بود و قرار بود تا 2012 با زمین برخورد داشته باشد، اخترشناسان حداقل طی دهه گذشته باید آن را شناسایی می کردند و الان نیز با چشم غیر مسلح قابل رویت بود. بدیهی است که چنین چیزی وجود ندارد. اریس واقعیت دارد اما آن یک سیاره کوچک مثل پلوتو (Pluto) است که در حاشیه خارجی منظومه شمسی باقی خواهد ماند. کمترین فاصله ای که تا زمین باید طی کند 4 میلیارد مایل است.
سوال: تئوری تغییر قطبیت (polar shift) چیست؟ آیا حقیقت دارد که پوسته زمین به دور هسته چرخش 180 درجه دارد که به طور روزانه انجام می گیرد؟
جواب: واژگونی در چرخش زمین امری محال و غیرممکن است. حرکات آهسته قاره وجود دارد (مثلاً قاره قطب جنوب در صدها میلیون سال قبل در نزدیک استوا قرار داشته) اما اظهار واژگونی قطب ها یک موضوع بی ربط است. هرچند بسیاری از سایت ها برای افراد ساده حرف هایی دارند. آنها اظهار می کنند ارتباطی بین چرخش و قطبیت مغناطیسی زمین وجود دارد که به طورت غیر منظم تغییر می کند. یک واژگونی مغناطیسی نیز وجود دارد که به طور متوسط هر 400000 سال یکبار بروز می کند. تا جایی که ما می دانیم یک چنین واژگونی مغناطیسی ای هیچ خطری برای حیات روی زمین در بر ندارد. به هر حال وقوع یک واژگونی مغناطیسی تا چند هزاره بعدی غیر محتمل است.
سوال: آیا زمین در سال 2012 در خطر برخورد با یک شهاب سنگ قرار دارد؟
جواب: زمین همیشه در معرض خطر برخورد دنباله دارها و آستروئیدها (asteroids) بوده است هرچندکه برخوردهای بزرگ بسیار نادر هستند. آخرین برخورد بزرگ مربوط به 65 میلیون سال قبل بود که منجر به انقراض دایناسورها گردید. امروز اخترشناسان ناسا در حال انجام یک بررسی و کاووش به نام «گارد فضایی» (Spaceguard Survey) هستند تا هر آستروئید نزدیک به زمین را خیلی قبل تر از برخوردش با زمین شناسایی کنند. در حال حاضر هیچ آستروئید تهدید کننده ای - مثل آستروئیدی که دایناسورها را کشت - را شناسایی نکرده اند. تمام کارهای انجام گرفته به صورت علنی همراه با اکتشافات به دست آمده به طور روزانه در وب سایت NEO Program Office website ناسا قرار می گیرد. بنابراین شما می توانید خودتان ببینید که هیچ برخوردی در 2012 برای زمین پیش بنی نشده است.
سوال: نظر دانشمندان ناسا درباره نامعلوم بودن روز رستاخیز چیست؟
جواب: برای اظهار نظر درباره هرگونه تغییر دراماتیک و یا ناخوشایند در 2012، علم در کجا قرار گرفته؟شواهد و مدارک آن چیست؟ هیچ چیزی وجود ندارد. در تمام ادعاهای تخیلی بیان شده در کتاب ها، فیلم ها، مدارک و یا در اینترنت ما نمی توانیم حقیقت وجودی این روز را تغییر دهیم. هیچ مدرک قابل اعتمادی برای هرگونه ادعایی مبنی بر وقوع حادثه غیر عادی در دسامبر 2012 وجود ندارد.
ارسال پیشنهاد نشانه ی شخصیت شماست . با تشکر.
تاریخچه ی نجوم
"دانستن صورت عالم وچگونگی نهاد آسمان وزمین و... آنچه به میان این هر دو است از روی شنیدن و به تقلید گرفتن همچون چیزهای سخت سودمند است اندر پیشه ی نجوم.از یراک گوش به نام ها و لفظ ها که منجمان به کار دارند خو کند وبه صورت بستن معانی آن آسان گردد تا چون به علت ها و حجت ها آن باز آید وآن را به حقیقت خواهد تا بداند از اندیشه و فکرت آسوده بود و رنج آن از هر دو سو بر او گرد نیاید."(ابوریحان بیرونی)
تاریخ نجوم را می توان به سه دوره ی :زمین مرکزی . کهکشانی و کیهانی تقسیم کرد.دوره ی اول در تاریخ باستان است و پایان ان در قرن شانزدهم.دوره ی دوم از قرن هفدهم تا نوزدهم طول کشید و دوره ی کیهانی در قرن بیستم آغاز و تا کنون ادامه دارد.
1-دوره ی زمین مرکزی:
منجمان معتقد بودند که زمین باید در مرکز جهان باشد و فرض می کردند که خورشیدوماه و ستارگان به دور زمین ساکن میگردند.اما این تفکر که چندان علمی نبود به طور عمده معطوف بود به مسائل علمی و به رابطه ی واقعی یا فرضی رویداد های آسمانی به حوادث زمینی وبه جست وجوی آسمان به خاطر یافتن نشانه هایی از وقایع سعد و نحس.
با وجود این کشف های بر جسته ای در این دوران صورت پذیرفت.
گاهشماری با دقت زیاد رشد کرد.دایره البروج-مسیر ظاهری خورشید از میان ستارگان-به دقت تمام تعریف شد.دوره ی کسوف و خسوف تعیین گردید و حتی در قرن دوم پیش از میلاد به حرکت محور زمین پی برده شد.
پایان دوره ی زمین مرکزی در قرن شانزدهم با شخصیت بزرگ نیکولائوس کوپرنیکوس(1543-1473)پیوندی نزدیک دارد.
2-دوره ی کهکشانی:
می توان گفت که نجوم جدید با این دوره آغاز می شود. کوپرنیکوس نشان داد که زمین نه تنها مرکز جهان نیست بلکه فقط یکی از سیاراتی است که به دور خورشید مرکزی می گردد. معلوم شد که زمین به هیچ وجه منحصر به فرد نیست.سیاره ای کاملا معمولی باحرکاتی معمولی.
در حقیقت آَشکار شد که خورشید مرکزی خود ستاره ای از ستاره های بی شمار آسمان است یکی از بیلیونها ستاره ی همانند دور و بر ما است که برخی بزرگ تر و بعضی کوچکتر از خورشید برخی سنگین تر و بعضی سبک تر از آن اند.
دراین دوره روش مطالعه ی نجوم پیوسته علمی تر شد و انگیزه ی اصلی آن میل به شناخت و فهم قوانین بنیادی حاکم بر حرکت اجرام آسمانی و توضیح چیزهایی بود که بشر به چشم می دید.
پیشرفتی که قرن شانزدهم تا پایان قرن نوزدهم صورت گرفت نتیجه ی تلفیق کارآمدی بود از رصدهای پردامنه و وسایل پیشرفته و کار نبوغ آمیز علمی.
رصد ها .اطلاعات وسیعی که اهمیت بنیادی داشت با کار سخت رصد کنندگان دقیق که نام بزرگ تیخوبرائه(1601-1546)در صدر آنان است جمع آوری شد.
وسایل.البته ورود تلسکوپ به ساحت نجوم توسط گالیلئو گالیله(1642-1564)در 1610 نشانه ی مرحله ی مهمی در تکامل علم نجوم به شمار می رود همان طور که اختراع بعدی طیف نما نیز چنین بود.این دو وسیله مکمل یکدیگر بودند:تلسکوپ رویت ستارگان را با وضوحی بیشتر ممکن میسازد و طیف نما نور ستارگان را تجزیه می کند و اطلاعاتی درباره ی ستارگان در اختیار ما می گذارد.
نبوغ.نجوم نیز مانند هر علم دیگر برای پیشرفت خود نیازمند تلاش مغزهای بزرگی است که بتوانند بینش.تخیل.شهود و نیز دانش زیاد را بر اطلاعات رصدی تطبیق دهند.یوهانس کپلر (1630-1571)و سر ایزاک نیوتون(1727-1642).کپلر با کشف قوانین حرکت سیارات و نیوتون با کشف قانون گرانش عمومی در زمره ی این اندیشمندان بودند.
3-دوره ی کیهانی:
در این دوره آشکار شد که کهکشان ستاره هایی که خورشید ما به آن تعلق دارد فقط یکی از کهکشان های بسیاری است که برخی بزرگتر از کهکشان ما و بعضی کوچک تر اند. بخش زیادی از تحقیقات نجومی یک قرن اخیر به این کوشش اختصاص داشته است که تصویری کامل از جهان به دست آوریم.تلسکوپ های نوری بزرگ تر و نیز تلسکوپ ها ی رادیویی عظیم برای کمک به این تحقیقات ساخته شده اند.
نابغه ی نظری بزرگی که در ذهن عامه ی مردم بیش از همه با این دوره ارتباط داده می شود دکتر آلبرت آینشتاین(1955-1879)است.(هر چند که او در درجه ی اول یک فیزیکدان و ریاضی دان بود.).کیهان شناسی و اختر فیزیک سخت به نظریه ی نسبیت او متکی اند.
در این دوره ی نجومی است که ما زندگی می کنیم و تا پایان آن راه درازی در پیش است.
پایان
ادامه در روز های آینده.
